Goryń strona domowa

  NA POCZĄTEK
  POŁOŻENIE
  HISTORIA
  BUNKRY

Goryńskie schrony bojowe

  GALERIA
  DOWNLOAD
  PARAFIA

W Goryniu istnieją trzy schrony bojowe należące do większego pasa wzmocnionych fortyfikacji polowych tzw. „Pozycji Gardejskiej” (Garnsee-Stellung).

Według polskich źródeł powojennych miała ona długość 50km. Oprócz goryńskich znane są jeszcze trzy takie schrony tego pasa umocnień wybudowane we wsiach Rusinowo i Okrągła łąka. Przedłużeniem Pozycji Gardejskiej na wschód jest Pozycja Iławska.

Pozycja Gardejska na mapie Prus Wschodnich

Pozycja Gardejska nazywana także Ryglem Gardejskim była to mobilizacyjna pozycja o charakterze ofensywnym zabezpieczająca przed ewentualnymi wypadami przeciwnika (Polski) na te tereny. Wskazuje na to usytuowanie bunkrów tak blisko granicy. Schrony zabezpieczały też koncentrację wojsk do działań przeciwko Polsce (tzw. plan „Fall Weiss”), m.in. mobilizację i natarcie XXI Korpusu (21DP i 228DP) gen. Falkenhorsta w kierunku Grudziądza.

Pozycje trzech goryńskich schronów bojowych na aktualnej mapie

    Obiekty Pozycji Gardejskiej nadzorowali i obsadzali pogranicznicy (Grenzwacht). We wrześniu 1939 roku pododdziały wojsk pogranicznych włączono w skład XXI Korpusu. Zasadnicze siły niemieckie uderzyły z rejonu Biskupiec-Gardeja na wschodnie skrzydło polskich umocnień polowych nad Osą.
    Między innymi dzięki goryńskim umocnieniom umożliwione zostało szybkie połączenie z siłami nacierającymi z Pomorza i odcięcie polskich sił w rejonie wybrzeża. Obiekty te zabezpieczały też rejon budowanej przeprawy przez Wisłę pod Gniewem (most pontonowy).
    Za to w 1945 roku umocnienia Pozycji Gardejskiej nie odegrały większej roli ponieważ zdziesiątkowane niemieckie dywizje 2 Armii (XXVII Korpus) starały się za wszelką cenę wycofać za Wisłę i tam zająć obronę. 24 stycznia oddziały 2 Radzieckiej Armii Uderzeniowej zajęły Goryń a wraz z nim goryńskie schrony bojowe.

    Stanowiska goryńskie wykorzystywały dogodne przeszkody terenowe (lasy, jeziora) i miały za zadanie zablokować ogniem broni maszynowej najważniejsze drogi przecinające granicę.
Wsparcie artylerii i działek przeciwpancernych dla tych umocnień przewidywano z otwartych stanowisk polowych które miały być wybudowane dopiero po ogłoszeniu mobilizacji. Plany tych umocnień sporządzono w X wydziale fortyfikacyjnym OKH w latach 1937-1939, a w lecie 1939r schrony zostały wybudowane. Podstawowe zasady rozbudowy zawarto w instrukcji mobilizacyjnej (Armierung. H. Dv. g. 21 vom 3.6.37).

Widok z przedpola na schron nr 1

Widok z przedpola na schron nr 3

Widok z przedpola na schron nr 2 (na wprost, niewidoczny z powodu roślinności)

Goryńskie bunkry są typowymi stanowiskami broni maszynowej MG-schartenstand D nazywanymi potocznie „Heinrich” od nazwy blachy falistej. Odlane są z rzadko zbrojonego betonu (pręty grubości 12mm). Szalunek stanowiła blacha falista typu "H" (3/5 obwodu koła) przymocowana zaciskami do ceowników, które z kolei zostały zabetonowane w sklepieniu stropu i w podłodze. Blacha falista spełniała jednocześnie osłonę przed osypywaniem się skruszonego betonu w przypadku bezpośredniego trafienia większym pociskiem.

Blacha falista w magazynie schronu nr 3

Ściany zewnętrzne mają grubość 60cm, ścianka wewnętrzna 30cm. Zabezpieczało to obsługę ckm przed pociskami działek przeciwpancernych oraz ogniem broni maszynowej i ręcznej. Wszystkie schrony zamaskowano nasypami ziemnymi. Nad strzelnicą znajdował się okap, na który nakładano maskującą darń, a na części ścian, które nie były osłonięte nałożono maskujący tynk o nierównomiernej strukturze.

Okap z maskującą darnią :) nad strzelnicą schronu nr 1

Tynk maskujący schron nr 2

Maskowania takie są „znakiem rozpoznawczym” placówki fortyfikacyjnej z Olsztyna, można zatem sądzić że miała ona nadzór nad budową wszystkich obiektów.
Wewnątrz znajdował się niewielki przedsionek-magazyn oraz pomieszczenie bojowe osłonięte płytą pancerną (Leichte Stahlschartenplatte) 422P01 o wymiarach 1400x750x30mm i wadze 340kg posiadającą otwory strzelniczy i obserwacyjny wyposażone w zasuwy.

Płyta 422P01. Źródło: www.bunkersite.com

Ślad po płycie 422P01 w schronie nr 2

Pod otworem strzelniczym zabetonowano czop na którym montowano CKM. Każdy schron wyposażony był w piecyk z przewodem kominowym wyprowadzonym przez strop. Strzelnicę oraz szczelinę obserwacyjną osłonięto od zewnątrz betonowym profilem przeciwrykoszetowym.

Charakterystyczny schodkowy profil przeciwrykoszetowy schronu nr 3

Kąt ostrzału wynosił 65 stopni. Drzwi wewnętrzne między przedsionkiem, a pomieszczeniem bojowym wykonane były z drewna natomiast drzwi zewnętrzne były dwuczęściowe (osobno otwierało się część górną i dolną), wykonane z grubych desek obitych blachą stalową. Takie dwudzielne drzwi wg. pana Bogusława Wołoszańskiego były podobno polskim doskonałym wynalazkiem. Wejście przed zasypaniem osłaniały niewielkie orylony.
Załogę stanowiło 3 żołnierzy: Dowódca-obserwator, taśmowy (instalował taśmę do karabinu i wymieniał skrzynie z amunicją) oraz celowniczy.
Uzbrojenie stanowił Ciężki Karabin Maszynowy MG08. Był on zespołową bronią samoczynną, o zasadzie działania opartej o krótki odrzut lufy, mechanizm spustowy umożliwiał tylko ogień ciągły, zasilanie nabojami Mauser kaliber 7,92mm w taśmie parcianej, lufa chłodzona wodą (3 litry), masa całkowita 55,9Kg, zasięg skuteczny ok. 1200m.

Film przedstawiający strzelanie z MG08

Była to jedna z głównych konstrukcji Hirama Maxima. Większość tych ckm-ów była produkowana w rządowych zakładach w Królewskiej Fabryce Karabinów w Spandau, stąd broń ta nazywana była także potocznie wśród żołnierzy "Spandau"). MG08 był podstawowym ciężkim karabinem maszynowym armii niemieckiej podczas pierwszej wojny światowej. W 1942 został wycofany z jednostek frontowych, jednakże do końca drugiej wojny światowej był używany w różnych fortyfikacjach.